Trong bối cảnh lộ trình cải cách tiền lương tổng thể chưa được thực hiện, việc điều chỉnh chế độ phụ cấp thâm niên cho nhà giáo đang trở thành một đòi hỏi cấp thiết từ thực tiễn. Nhiều ý kiến chuyên gia và cử tri cho rằng, chính sách hiện hành đang bộc lộ những bất cập, chưa thực sự tạo động lực cho giáo viên trẻ và chưa đảm bảo công bằng cho các lực lượng đóng góp vào sự nghiệp giáo dục.
"Khoảng trống" 5 năm đầu tiên: Thách thức với giáo viên trẻ
Theo quy định hiện hành (Nghị định 77/2021/NĐ-CP), nhà giáo phải có thời gian giảng dạy, giáo dục đủ 5 năm (60 tháng) mới bắt đầu được hưởng phụ cấp thâm niên ở mức 5%. Từ năm thứ 6 trở đi, mỗi năm tăng thêm 1%.
Quy định này đang tạo ra một "khoảng trống" đầy thách thức đối với các giáo viên trẻ mới ra trường. Với mức lương khởi điểm còn khiêm tốn, 5 năm đầu tiên là giai đoạn họ chịu áp lực kinh tế lớn nhất để trang trải cuộc sống và bám trụ với nghề. Việc chưa được hưởng phụ cấp thâm niên trong giai đoạn "lửa thử vàng" này khiến nhiều giáo viên trẻ nản lòng, dẫn đến tình trạng "chảy máu chất xám" ở một số địa phương.
Nhiều đề xuất cho rằng, cần rút ngắn thời gian bắt đầu hưởng phụ cấp thâm niên xuống còn 3 năm (36 tháng) để kịp thời tiếp sức cho giáo viên trẻ, giúp họ yên tâm công tác và tích lũy kinh nghiệm.
Bất cập trong ghi nhận cống hiến lâu dài và lực lượng hỗ trợ
Không chỉ là vấn đề của giáo viên trẻ, cách tính thâm niên hiện tại cũng chưa thực sự tạo đột phá để tri ân những nhà giáo có thâm niên công tác cao (trên 20, 30 năm). Mức tăng đều đặn 1%/năm chưa phản ánh hết giá trị của "vốn nghề", kinh nghiệm phong phú mà những nhà giáo lão thành đóng góp cho nhà trường, đặc biệt trong bối cảnh tuổi nghỉ hưu đang tăng lên.
Bên cạnh đó, một vấn đề gây nhiều tâm tư là sự thiệt thòi của đội ngũ viên chức hỗ trợ, phục vụ giáo dục (thư viện, thiết bị, thí nghiệm, kế toán...). Họ làm việc trong cùng môi trường sư phạm, đóng góp trực tiếp vào chất lượng dạy và học, nhưng lại không thuộc đối tượng hưởng phụ cấp thâm niên nghề. Điều này tạo ra sự so sánh và giảm động lực làm việc của một bộ phận không thể thiếu trong nhà trường.
Nghịch lý "lên chức, xuống lương"
Một thực tế khác cần được xem xét là trường hợp các nhà giáo giỏi được điều động lên làm công tác quản lý tại các Phòng, Sở Giáo dục và Đào tạo. Khi không còn trực tiếp đứng lớp, họ bị cắt phụ cấp thâm niên và phụ cấp ưu đãi.
Dù nắm giữ vị trí quản lý với trách nhiệm cao hơn, tổng thu nhập thực tế của họ lại thường thấp hơn so với khi còn là giáo viên. Nghịch lý này khiến ngành giáo dục gặp khó khăn trong việc thu hút người có năng lực chuyên môn cao về làm công tác quản lý nhà nước.
Lời kết
Nghề dạy học là nghề đặc thù, đòi hỏi sự tích lũy kinh nghiệm và sự bền bỉ cống hiến. Phụ cấp thâm niên không chỉ là một khoản thu nhập, mà còn là sự ghi nhận của Nhà nước và xã hội đối với sự gắn bó của nhà giáo với sự nghiệp "trồng người".
Trong khi chờ đợi một chính sách tiền lương mới toàn diện, việc điều chỉnh linh hoạt các quy định về thâm niên hiện hành—theo hướng rút ngắn thời gian chờ đợi, mở rộng đối tượng thụ hưởng và tăng mức đãi ngộ cho người có thâm niên cao—là giải pháp cần thiết, nhân văn để ổn định tâm lý và nâng cao đời sống cho đội ngũ nhà giáo.