Dưới đây là hướng dẫn dễ hiểu – từng bước để dùng Sơ đồ tư duy (Mindmap) trong giáo dục mầm non, giáo viên có thể áp dụng ngay để dạy học, làm kế hoạch, hoặc hướng dẫn trẻ khám phá kiến thức.
Mình chia thành 4 phần:
1️⃣ Sơ đồ tư duy là gì (dành cho giáo viên)
2️⃣ Nguyên tắc thiết kế mindmap đẹp – dễ hiểu
3️⃣ Các bước làm mindmap (có ví dụ)
4️⃣ Cách ứng dụng trong mầm non
🌈 1. Sơ đồ tư duy là gì?
Sơ đồ tư duy (Mindmap) là cách ghi chép bằng hình ảnh, màu sắc và từ khóa để kết nối ý tưởng.
Thay vì viết đoạn dài → ta vẽ nhánh, dùng biểu tượng để trẻ dễ hiểu và nhớ lâu.
Đặc điểm:
-
Trung tâm là ý chính
-
Xung quanh là nhánh lớn
-
Mỗi nhánh có từ khóa + hình ảnh
-
Các nhánh phân thành nhánh nhỏ để mô tả chi tiết.
Mindmap phù hợp với mầm non vì trẻ nhớ bằng trực quan & tượng tượng tốt hơn chữ viết.
🎨 2. Nguyên tắc thiết kế Mindmap
(Đơn giản – dễ dùng cho mầm non)
A. Bố cục
-
Trung tâm: hình ảnh chủ đề (ví dụ: Con vật, Hoa, Trái cây…)
-
Nhánh tỏa ra 4–6 hướng
B. Màu sắc
-
Mỗi nhánh 1 màu
-
Không dùng quá nhiều chữ
-
Ưu tiên icon, sticker, hình ảnh thật
C. Từ khóa
-
Ngắn gọn 1–2 từ
-
Ví dụ: “Âm thanh”, “Mềm”, “Cứng”, “Ngày”, “Đêm”
D. Liên kết
-
Dùng đường cong, không dùng đường thẳng
→ tạo cảm giác mềm mại và dễ nhìn.
E. Nhận biết
-
Trẻ nhìn vào là hiểu ngay
→ Không làm phức tạp.
🪄 3. 6 bước làm Mindmap (CÓ VÍ DỤ)
Bước 1: Chọn chủ đề
Ví dụ: 5 giác quan (KPKH)
⇒ Ghi vào giữa giấy: Hình khuôn mặt + chữ “5 Giác Quan”
Bước 2: Tạo nhánh chính
Chia thành 5 nhánh:
-
Mắt
-
Tai
-
Mũi
-
Miệng
-
Da
Mỗi nhánh 1 màu.
Bước 3: Thêm từ khóa
Ví dụ nhánh “Tai”:
-
Nghe
-
Âm thanh
-
Nhạc, tiếng chim
Bước 4: Thêm hình ảnh
-
Vẽ tai hoặc dán sticker hình tai
-
Dán hình chim hót, loa, tai nghe
Trẻ nhìn là hiểu → NGHE = âm thanh
Bước 5: Kết nối nhánh
Dùng đường cong tỏa ra 5 hướng từ trung tâm.
Bước 6: Hoàn thiện
-
Kiểm tra bố cục
-
Thêm màu pastel
-
Chữ to – rõ – dễ đọc
👉 Với trẻ 4–5 tuổi, giáo viên nên vẽ trước, sau đó hướng dẫn trẻ điền thêm hình.
🧩 4. Cách ứng dụng Mindmap trong mầm non
🎵 A. Giờ KPKH – Khám phá khoa học
Chủ đề → phân nhánh:
-
Con vật
-
Cây cối
-
Nước
-
Không khí
Ví dụ: Mindmap Cây
Nhánh:
-
Rễ
-
Thân
-
Lá
-
Hoa
-
Quả
-
Lợi ích
Trẻ hiểu cấu tạo – vai trò bằng hình ảnh.
📚 B. Quản lý lớp – Quy tắc
Mindmap “NỘI QUY LỚP”
Nhánh:
-
Chơi ngoan
-
Xếp đồ chơi
-
Không đánh bạn
-
Xin lỗi – Cảm ơn
Trẻ nhìn biểu tượng → nhớ quy tắc.
🎨 C. Góc nghệ thuật – Tập nói
Mindmap Màu sắc
Nhánh:
-
Đỏ – táo
-
Vàng – chuối
-
Xanh – lá
-
Cam – cam
Trẻ học liên tưởng hình ảnh + từ.
🎤 D. Ngôn ngữ – Kể chuyện
Mindmap cốt truyện
Giữa: Hình nhân vật
Nhánh:
-
Nhân vật
-
Bối cảnh
-
Vấn đề
-
Cách giải quyết
-
Kết thúc
Trẻ kể lại truyện dễ dàng → phát triển ngôn ngữ.
🍎 E. Chủ đề Thực phẩm
Mindmap:
-
Rau củ
-
Trái cây
-
Thịt cá
-
Ngũ cốc
-
Sữa
Trẻ hiểu nhóm thực phẩm nhanh hơn.